نقد کتاب در جبهه ها چه گذشت در روز ۲۰ آبان ۱۴۰۰ در فرهنگسرای فردوس و با حضور نویسنده کتاب استاد عباس عابد ساوجی و علاقمندان به ادبیات پایداری برگزار گردید.

استاد داوود گودرزی نویسنده صاحب اثر ،مترجم، آشنا به سه زبان خارجی، منتقد ادبی، مدرس ، داور جشنواره هستند که نقد کتاب در جبهه ها چه گذشت را در مراسم به عهده داشتند.

بنام خدا

کتاب در جبهه ها چه گذشت، استاد محترم جناب عباس ساوجی در سال ۱۳۹۹انتشارات حنظله،بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس البرز به چاپ رسیده .کتاب در ۱۸۹ صفحه که شامل ۴۱ خاطره ،خاطره داستان،و داستان و داستانک است .که بعلت آنکه خط روایی واحد و موضوع واحدی ندارد ،میتوان آنرا در چند ژانر مجزا نقد کرد .

نقد کتاب در جبهه ها چه گذشت

ما امروز کتاب در جبهه ها چه گذشت را ازنظر سطح زبانی،سطح ادبی ،سطح فکری و اندیشه ای نقد میکنیم  سطح زبانی مقوله گسترده ای است ،از اینرو آنرا در سه سطح آوایی، لغوی و نحوی مورد بررسی قرار میدهیم.

الف :سطح آوایی یا سبک شناسی آواها :                                

متن به نثر زیبایی نوشته شده است .بنابراین موسیقی بیرونی ندارد (وزن،ردیف،قافیه) ندارد. متن به زبان امروزی است. سطح اوایی متن برابربا زبان معیار و محاوره ای است. از نظر موسیقی درونی،سجع و جناس در متن مشاهده میشود.

ب: سطح نحوی یا سبک شناسی جمله ها:

مهمترین ویژگیهای زبانی این خاطرات ؛ نزدیکی به زبان محاوره یا زبان گفتارگونه ان است ؛ که با لحن صمیمی روایت میشود.

هم جملات کوتاه هم جملات بلند درمتن دیده میشود امابیشتر جملات متن کوتاه هستند که دلیل ان تکرارافعال است.تکرارافعال به طورمعنا

داری بیشترازاسم هاو صفت هاست این امر سبب پویایی متن و ایجازمطلوب ان شده.

ج:سطح لغوی یا سبک شناسی واژها:

واژگان عربی و بیگانه درمتن وجود ندارد وبیشتر لغاتی است ؛ که امروزه درزبان فارسی استفاده میشود.نویسنده محترم بعلت انکه خودشان نظامی و پزشکیار بوده اند لذا ؛ تکرارواژه های پزشکی و گاها واژه های بیگانه اروپایی ،مخصوصا دردورانی که دربیمارستان هستند بارزتر است .استفاده ازقیدها و صفات گفتارگونه نیز؛ ازعناصر سبکی و ویژگیهای زبانی این اثر است.

بررسی نوع ادبی ؛ سطح ادبی :(حماسه ،تراژدی،غنا)

امروزه خاطره نگاشته ها ،گونه مستقل ادبی هستند،که با کمی تساهل درتقسیم بندی سنتی ،باید انهارادرذیل اثارغنایی جای داد.زیرا از احساسات و عواطف درونی شخص و مساِیل و رویداهای زندگی سخن میگویند.استفاده ازارایه های ادبی مانند تشبیه و طنز، متن را جذابتر کرده.البته تکرارارایه های ادبی زیاد نیست ودرکاربردشان زیاده روی نشده.بلکه درحین روایت ونقل خاطرات ،ناخودآگاه برزبان راوی جاری شده .

 حدیث نفس و شکواییه هم درمتن دیده میشود .

عنصر گفتگونقش بارز ومهمی درپیشبرد حوادث را دارد.نویسنده محترم ،میتوانست با دیالوگ های قویتر و تاثیرگذازتر به زیبایی متن بیافزاید . بیشتر گفتگوها در خاطرات بصورت دو سویه بین راوی و همسرش و یا در خاطره غلومی بین راوی و غلومی و یا در خاطره زندگی بروی ریل با زرین تاج میباشد.البته گفتگوهای چند سویه هم درمتن وجود دارد .

زاویه دید روای بیشتر اول شخص ،ولی راوی از زاویه دید سوم شخص در خاطرات جنگ جهانی و اخرین پک .و از دوزاویه دید در خاطرات چرابابا جاموند و با اروند رفتند، استفاده کرده است .

بیشترین عبارات مربوط به کنش ومنش راوی است این امر به اثر ویژگی وحالت زندگینامه ای بخشیده ؛ تا بدانجا که راوی راتبدیل به قهرمان ؛ وتنها ازدریچه چشمان ؛ و احساسات او به حوادث و رویدادها نگریسته میشود.

نکته قابل توجه ومهمتر درمتن،عدم توجه به برخی نکات و اصول مهم نویسندگی است .که یکی از مهمترین انها ،عدم توجه به استفاده از علایم نگارشی مناسب دربعضی ازخاطرات است که موجب سنگینی متن و درک وفهم جملات شده است.

سطح فکری و اندیشه ای :

درکتاب درجبهه ها چه گذشت ،چون خاطرات پس از گذشت سالها از حوادث نوشته شده است ،به ناگزیر برخی حوادث در ذهن نویسنده دستخوش تغیراتی شده.

بطورکلی کتاب درجبهه ها چه گذشت اثری برونگرا وعینی است .زیرا بیشتر به جزییات مربوط به ظاهرو بیرون پدیده ها ؛ شخصیت ها و حوادث و جلوه های ملموس انها توجه دارد .هرچند که راوی در قسمت هایی، حدیث نفس و درونیات خود را بازگو میکند ؛ یا دردها و غم ها و یاد شادی های خود را توصیف میکند .بنابراین درونگرایی هم در خاطرات دیده میشود .راوی شخصی مذهبی و با اعتقادات و تفکر شیعی است.وضعیت بهداشتی ،امکانات کم دارویی و لجستیک ؛

 کمبود اب و غذا و مکان های سخت و صعب العبور درکتاب به روشنی بیان شده .

راوی بیشتر به سطح و ظاهر رویدادها  ؛ و روایت ساده و جزیی نگری حوادث می پردازد و کمتر به دلایل به وجود اورنده حوادث و تحلیل ان پرداخته .به عبارت دیگر در بعضی از خاطرات روای مانند یک گزارشگر با توصیفات وجزیی نگری، فقط حوادثی راکه ازنزدیک دیده روایت میکند ولی به تحلیل مساِیل نمی پردازد.

شاخصه های سبکی اثر:

عبارات؛حالتی روای و توصیفی با لحنی صمیمانه دارد و جزیی نگری در بیان ما وقع عمده ترین شاخص ان است . که بیانگر و معلول اوضاع و احوال  اشفته راوی درنتیجه جنگ است .درکل سبک متن بیشتر از مصالح وموضوع (خاطره)نشات گرفته و عناصر سبکی ان بیشتر معنایی هستند تا تصویری.

نتیجه گیری :

کتاب در جبهه ها چه گذشت ،ازلحاظ ویژگیهای ادبی مانند سایر اثارخاطره نویسی جنگ تحمیلی است .نثر ساده و روان و صمیمی و پرداخت جزیی نگرانه به حوادث دران وجود دارد .

عدم استفاده علایم نگارشی دربعضی خاطرات باعث سنگینی و فهم ودرک جملات می باشد .

بکارگیری فلش بک ها ، فراداستان ها ، داستان درداستان در بسیار ازخاطرات و خاطره داستانها باعث گسست بین نویسنده و مخاطب در متن می شود .

معرفی بعضی از شخصیت ها تا پایان کتاب درجبهه ها چه گذشت مبهم است.

دربعضی خاطرات مکان و زمان مشخص نیست .

نویسنده محترم میتوانست با دیالوگهای قویتر و جان دارتر اثر بخشی را بیشتر کند .

روایت صادقانه تاثیر برانگیزی حوادث ، به ویژ رویدادهای روزهای سخت در سنگر و شرایط اب و هوایی بسیارسخت منطقه ؛ خاطرات را زیباتر و بیان گرم و حافظه قوی راوی ، دریاد اوری خاطراتش ؛ ازلا به لای کتاب به روشنی هویداست .

تصویر سازی روزهای مقاومت در جبهه اززبان راوی بیانگر بودن درصحنه جنگ است .

لازم بذکر است که خاطرات  ،درمانگاه خیریه ، غلومی ،وعینآ ازروی دفتر خاطرات ،ازبرجسته ترین و بهترین خاطرات این کتاب است که ازنظرنثر صمیمی و زیبا ،جزیی نگری دقیق ،توصیف

زمان و مکان ، دیالوگهای قوی و منطقی ،بکارگیری علایم نگارشی و استفاده از لحن زیبا و صمیمی که به نوعی خاطره را به نثری تصویری تبدیل کرده است و مخصوصا تحول منطقی و قابل قبول

 شخصیت غلومی و فلش بک بسیار زیبای راوی در قلمرو جغرافیای ذهنی اواز اثار درخشان این کتاب است که بیانگر قلم پویا و حافظه قوی نویسنده محترم می باشد . که ایکاش کلیه خاطرات همانند خاطره عینآ از روی دفتر خاطرات نوشته می شد .

داستان اخرین منزل که نویسنده خوش ذوق به زبان ادبی و ارایه های ادبی ونثری بسیار قوی و تاثیر گذاز وبصورت نامه نگاری به دخترش نوشته است یکی دیگر از شاهکارهای این کتاب است .که درونمایه ای بسیار قوی وتاثیر گذار و به نوعی دردل لانه دارد.

داستانک های پنجره،صلح ،برف ها اب شوند ،پسر ننه حمید که با زبان ادبی و ارایه های ادبی نوشته شده اند و درونمایه ای بسیار قوی و(ان )داستانی زیبایی  دارند.ازالماسهای درخشان این کتاب محسوب میشوند .

داود گودرزی منقتد اول  کتاب درجبهه ها چه گذشت ۲۰ ابان،

۱۴۰۰ فرهنگسرای فردوس تهران .

برای پیوستن به صفحه اینستاگرام روزالیگودرز بر روی لینک زیر کلیک کنید.

صفحه اینستاگرام روز الیگودرز

آماده سازی برای انتشار در وب سایت روزالیگودرز :برزین بسحاق

کارشناس تولید محتوا