گیاهان دارویی الیگودرز، با توجه به منابع خاکی غنی در مزارع و مراتع برای تولید گیاهان دارویی و گل محمدی، الیگودرز ظرفیت تبدیل به قطب تولید  گیاهان دارویی در لرستان را دارا می باشد.

استان لرستان با میانگین بارش سالانه‌ ۵۵۰ تا ۶۰۰ میلی‌متر و ۱۲ درصد از آب‌های کشور، سومین استان آب ریز و از نظر سطح پوشش جنگلی دومین استان کشور است. انبوه‌ترین جنگل‌های جنوب ایران در زاگرس، یکی از اصلی‌ترین زیستگاه‌های گیاهان دارویی در کشور را با ۲۰ درصد تنوع در این مجموعه به‌خود اختصاص داده‌است.

بیش‌ترین مساحت جنگل‌های رویش زاگرس در لرستان واقع بوده، به‌طوری که این جنگل‌ها جزیی از باارزش‌ترین ذخایر جنگلی جهان است.

در استان لرستان که رویش‌گاه گیاهان دارویی است، شهرستان الیگودرز با تنوع بسیار زیاد گیاهان دارویی از نوع خودرو و کشت گل ها، گیاهان و سبزی های معطر،  منشأ عرق‌گیری و اسانس‌گیری بوده و یکی از بانک های طبیعی گیاهان دارویی قلمداد می شود.

تنوع گیاهی لرستان

شهرستان های دیگر استان لرستان از جمله کوهدشت نیز با رویش‌گاه‌هایی مانند بلوط، بابونه، زعفران جوقاسم، نعناع، گل ختمی و گل گاوزبان به‌عنوان شهرستان‌های با پراکنش گیاهان دارویی در غرب کشور مطرح هستند.

در شهرستان های الیگودرز، درود، ازنا، پلدختر و کوهدشت نیز کشت گیاهان گل گاوزبان، به‌لیمو، کاسنی، کنگر فرنگی و گل محمدی به‌ نتیجه می‌رسد.

کشور ایران دارای ۱۱ اقلیم آب‌وهوا از ۱۳ اقلیم آب‌وهوایی جهانی است و لرستان به‌دلیل تنوع آب‌وهوایی، غنای خاک، موقعیت توپوگرافی و تنوع گیاهی به داروخانه سبز ایران مشهور است، به‌طوری که تاکنون از بلوط بالغ بر ۱۰۰ دارو در این استان به‌دست آمده است.

کشت گیاهان دارویی هزینه اولیه بالایی دارد، اما گل گاوزبان با توجه به این‌که گیاه چندساله‌ای است، می‌تواند هزینه‌های کشت را جبران و در سال دوم نیز به درآمدزایی منجر شود.

استان لرستان کمترین ارتفاع از سطح دریا را با ۳۵۹ متر در حسینیه پلدختر و بالاترین ارتفاع با ۴ هزار و ۵۰ متر را در اشترانکوه الیگودرز دارد. این اختلاف ۳ هزار و ۷۰۰ متری از سطح دریا باعث رویش ۲ هزار و ۵۰۰ گونه از گونه‌های گیاهی دنیا در لرستان شده تا این استان در ردیف رویش‌گاه‌های اصلی گیاهان دارویی در کشور قرار بگیرد.

تنوع رویش گیاهان دارویی در شهرستان الیگودرز سبب شده است که علاوه بر مردم که از این نعمت برخوردار هستند، مسئولین هم به این موضوع توجه نشان داده و به حمایت از اقدامات انجام شده در حوزه گیاهان دارویی بپردارند.

الیگودرز دارای جاذبه های طبیعی و فرهنگی بسیار از جمله آبشارهای زیبا، چشمه های جوشان، مناطق سرسبز و مردمی میهمان نواز است. برای آشنایی با جاذبه های الیگودرز این مطلب را مشاهده کنید. آثار طبیعی الیگودرز

در همین راستا مرتضی سعیدی فر رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان الیگودرز در مصاحبه با رسانه های کشور توضیحاتی در خصوص مشارکت مردم و سطح زیر کشت این نوع گیاهان ارائه کرده است.

به گزارش روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان، مرتضی سعیدی فر با اشاره به رویش گونه‌های دارویی بی‌نظیر در الیگودرز اظهار داشت: این شهرستان از شرایط توپوگرافی خاصی برخوردار است و با توجه به موقعیت جغرافیایی و آب ‌و هوای مساعد و رویش گیاهان مختلف دارویی خودرو، ظرفیت بسیار خوبی در این زمینه دارد.

وی افزود: سال گذشته ۴۵۰ هکتار از اراضی ملی شهرستان الیگودرز به کاشت گیاهان دارویی اختصاص یافت و گونه‌های مختلفی ازجمله کرفس کوهی، گل محمدی، بادام، موسیر، بیدمشک و سایر گونه‌های دیگر در این شهرستان کشت و تحویل بهره‌برداران شد.

رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان الیگودرز عنوان کرد: امسال در صورت مشارکت مردم ۵۰۰ تا ۶۰۰ هکتار از اراضی ملی این شهرستان به کشت گیاهان دارویی اختصاص می‌یابد و در صورت استقبال، کاشت گیاهان دارویی را در سطح بیشتری از اراضی افزایش می‌دهیم.

وی بیان کرد: گیاهان دارویی به‌منظور جلوگیری از فرسایش خاک، جلوگیری از سیلاب، کمک در جهت نفوذپذیری خاک و ذخیره‌سازی آب‌های زیرزمینی و تقویت چشمه‌های پایین‌دست و همچنین اشتغال‌زایی کشت می‌شود و تاثیر اقتصادی مطلوبی در سبد خانوار بهره‌برداران و کشاورزان دارد.

سعیدی فر تصریح کرد: زمینه فعالیت برای افرادی که می‌توانند در راستای کاشت گیاهان دارویی کار کنند فراهم است و علاوه بر اینکه نقش بسیار خوبی در اقتصاد و ایجاد اشتغال دارد از تخریب و فرسایش خاک جلوگیری و سبب افزایش پوشش گیاهی منطقه می‌شود.

یکی دیگز از فوائد گیاهان اعم از دارویی و غیر دارویی در مراتع و باغات شهرستان الیگودرز، تغذیه زنبورهاب عسل از این گیاهان است. هر چه این گیاهان بیشتر مراقبت شده و تولید شوند به اقتصاد مردم کمک خواهند کرد.

زنبورداران الیگودرز با ۱۴ هزار فروند کلونی زنبور عسل در شهرستان، سالیانه بیش از ۱۸۰ تن عسل تولید می کنند. یکی از بهترین عسل های موجود در کشور عسل الیگودرز است. برای آشنایی با عسل الیگودرز این مطلب را مشاهده کنید. عسل الیگودرز 

از مجموع یکهزار و ۸۵۰ گونه گیاه دارویی شناخته شده در ایران ۳۰۰ گونه در لرستان وجود دارد که با توجه به اقلیم متفاوت و بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در استان، این گونه ها کم نظیر و با کیفیت عالی هستند.

سالانه هشت هزار و ۷۲۱ تن از ۳۰۰ گونه گیاه دارویی در یکهزار و ۶۸ هکتار از اراضی استان تولید می شود.

توچه محققین و داروسازان به تنوع گیاهان دارویی الیگودرز

غنای بسیار زیاد، تنوع و کمیت گیاهان دارویی شهرستان الیگودرز به حدی است که توجه موسسات داروسازی و محققین را به خود جلب کرده و تحقیقات بسیاری در این زمینخ انجام شده است.

یکی از این تحقیقات انجام شده در زمینه گیاهان دارویی الیگودرز توسط آقای  محمد اکبری – دانشجوی دکترای داروسازی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و مدیریت درمان تأمین اجتماعی اصفهان انجام و در قالب مقاله ای با عنوان فیتوتراپی سنتی، منتخبی از گیاهان دارویی منطقه الیگودرز در وب سایت سیویلیکا منتشر شده است.

خلاصه مقاله به شرح زیر می باشد:

همواره بین انسان و طبیعتش پیوند ناگسستنی وجود داشته است و بر دیربازی است که از گیاهان جهت درمان بهره گرفته است.

فیتوتراپی نوین برگرفته از دو مقوله قوم گیاهی و اتنوفارماکولوژی شاید پاسخی به بازگشت جهان امروز به گیاهان طبیعی باشد.

مواد مؤثره موجود در گیاهان د ارویی به همراهی مواد مصلح دیگر در کل گیاه پیوسته تعادل بیولوژیک را برقرار می نماید فیتوتراپی سنتی پایه ای از طب سنتی با رویکرد جامع نگراست.

شهرستان الیگودرز با فرهنگ غنی مصارف گیاهان دارویی، تنوع پراکنش و توپوگرافی خاص امکان منحصر به فردی برای مطالعات فیتوتراپی سنتی را فراهم آ ورده است.

هدف اصلی این مطالعه بررسی فیتوتراپی سنتی ۲۰ گونه از گیاهان پرمصرف منطقه الگودرز است. روش تحقیق مصاحبه کیفی با آگاهان محلی،مرور کتب معتبر گیاهان دارویی لرستان و آزمایشات فیتوشیمی مقدماتی د و گونه گیاهی منطقه است.

برای دسترسی به این مقاله بر روی عنوان مطلب کلیک کنید.فیتوتراپی سنتی، منتخبی از گیاهان دارویی منطقه الیگودرز 

لزوم توجه به آموزش و ایجاد بانک اطلاعات گیاهان دارویی الیگودرز

توجه به طب سنتی و گرایش مردم به این نوع درمان سبب شده است که علاوه بر کسانی که در این روش درمانی فعال هستند، برخی افراد سودجو نیز اقدام به جمع آوری و خرید گیاهان دارویی الیگودرز بنمایند.

این داد و ستد در آینده سبب از بین رفتن برخی گونه های گیاهی خواهد شد. از اینروی لازمست که اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان الیگودرز علاوه بر آموزش و تسهیل شرایط کسب درآمد روستائیان و عشایر از جمع آوری و فروش این گیاهان، شرایط حفظ گیاهان دارویی الیگودرز را برای آیندگان نیز آموزش داده و بر آن نظارت مند.

راه اصلی نظارت و کنترل حفظ گونه های ارزشمند گیاهی ایجاد شناسنامه برای آنها و همچنین ایجاد بانک اطلاعات این گونه ها می باشد.

ایجاد بانک اطلاعات و شناسنامه برای گیاهان دارویی الیگودرز علاوه بر کمک به حفظ آنها سبب خواهد شد که محققین طب سنتی و داروسازان نیز به اطلاعا آنها دسترسی داشته و در تخقیقات خود از این اطلاعات بهره برده و به غنای آن بیفزایند.

همچنین مستند سازی اطلاعات این گیاهان به افرادی که قصد سرمایه گذاری در این حوزه را داشته باشند کمک بسیاری خواهد کرد. با استفاده از این اطلاعات سرمایه گذاران با دید بازتری اقدام به سرمایه گذاری خواهند کرد.

میزان سطح زیر کشت و تنوع محصولات گل و گیاهی الیگودرز از جمله کرفس کوهی، گل محمدی، بادام، موسیر، بیدمشک و سایر گیاهان ایجاد صنایع فراوری این محصولات و عدم خام فروشی آنها را ضروری نموده است. برای آشنایی با اهمیت این موضوع مطلب الیگودرز و لزوم توسعه صنایع تبدیلی کشاورزی را مطالعه فرمایید.

میزان سطح زیر کشت و تنوع محصولات گل و گیاهی الیگودرز از جمله کرفس کوهی، گل محمدی، بادام، موسیر، بیدمشک و سایر گیاهان، ایجاد صنایع فراوری این محصولات و عدم خام فروشی آنها را ضروری نموده است. برای آشنایی با اهمیت این موضوع مطلب الیگودرز و لزوم توسعه صنایع تبدیلی کشاورزی را مطالعه فرمایید.

  

منوچهر بسحاق

کارشناس ارشد توسعه کسب و کار و فناوری اطلاعات