الیگودرز مردمانی نیک سرشت و زلال چون آب چشمه هایش، طبیعتی زیبا و دلپذیر و آسمانی آبی دارد که دیدنی است.
الیگودرز ما دارالرجال است
دیار مردم صاحب کمال است
دلاور پرور و گردآفرین است
مخلد سرزمینی دلنشین است
نشسته چون شقایق های خندان
به روی سینه سبز لرستان
مقدمه
در این مطلب هر جا سخن از الیگودرز است، منظور یک کالبد زنده ای است که از چندین عضو یه شرح زیر تشکیل شده است:
۱- سرزمین و طبیعت شهرستان الیگودرز
۴- شهرهای الیگودرز
۵- مردم شهرستان الیگودرز
الیگودرز در ناحیهٔ کوهستانی و با آب و هوایی بسیار سرد در شرق استان لرستان واقع شده و همچنین از شهرهای مرتفع و مناطق سردسیر ایران است.
الیگودرز به دلیل موقعیت جغرافیایی و قرار داشتن در دل کوه های زاگرس آب و هوایی سرد و کوهستانی دارد.ارتفاع آن از سطخ دریا ۲۱۰۰ متر است. قدمت شهر به ۷۰۰ سال پیش می رسد.
در کنار هم قرار گرفتن این عوامل و طبیعت زیبا و دیدنی، باعث شده تا دیدنی های الیگودرز بسیار باشد و ظرفیت تبدیل شده به یکی از مقاصد گردشگری مهم کشورمان را داشته باشد.
جمعیت این شهرستان ۱۳۱٬۵۳۴ هزار نفر است و پس از خرم‌آباد، بروجرد، دورود، کوهدشت و دلفان ششمین شهرستان لرستان از نظر جمعیت است.
مردم الیگودرز به گویش بختیاری (گویش های مختلف و نزدیک به هم) که یکی از گویشهای زبان لری است تکلم می کنند.
گویش طوایف و اقوام مختلف ساکن شهرستان الیگودرز ار تنوع بسیاری برخوردار است.
پیشینه شهر الیگودرز
از تاریخ الیگودرز اطلاع دقیق و کاملی در دست نیست اما از شواهد و ساختمان‌های ساخته شده در این شهر این‌گونه به نظر می‌رسد که تاریخ این شهر بیش از ۷۰۰ سال نیست.
شهری که دارای هفتصد سال قدمت تاریخی و به روایتی شهر گیو گودرز و قلعه‌های باستانی است. اگر چه آثار قلاع معروف آن از بین رفته، لیکن هنوز کهنسالانش از قلعه‌هایی همچون قلا تیرانی، قلا موسی، قلا کاظم‌آباد در آن یاد می‌کنند.
گفته می‌شود که الیگودرز در قدیم دارای بافت شهری منظم بوده‌است که بقایایی از آن از قبیل آجرهای مکعب مستطیل و ظروف سفالی و فلزی (در قرن هفتم هجری) در کوه‌ها و و تپه‌های الیگودرز به دست آمده‌است.
بافت قبلی شهر در زمین‌لرزه سال ۱۲۸۲ در دشت سیلاخور که طبق آمار مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران بزرگ‌ترین زلزله ثبت شده و به قدرت تقریبی ۸ ریشتر بوده به ویرانه‌ای تبدیل گردیده و به مرور زمان و با مهاجرت گسترده عشایر و روستاییان به طور نامنظم توسعه یافته است.
بر اساس مدارک به دست آمده از حفاری‌های قلعه مندیش(شمال الیگودرز) و تپه‌های اطراف شهر، قدمت شهر فعلی الیگودرز به بیش از هفتصد سال پیش می‌رسد.
مردم الیگودرز، مذهب شیعه قدیم (علوی) داشته‌اند و خانقاه آن، مرکز تعلیمات دینی قزلباشان و درویشان بوده‌است، همچنین شاه اسماعیل صفوی در یکی از سفرهای خود از این خانقاه دیدن کرده‌است.
در تقسیمات کشوری در صد سال اخیر و دوره های مختلف الیگودرز، جزئی از ایالات فارس، خوزستان ، استان غرب، استان ششم و استان لرستان بوده است.
اداره شهر در دوره ای زیر نظر اهواز، گلپایگان و بروجرد بوده و با تشکیل استان لرستان در سال ۱۳۴۰ به لرستان ملحق می شود.
عامل اصلی تشکیل هسته اولیه شهر الیگودرز، وجود رودخانه‌ها، قنات‌ها، چشمه‌ها و عامل دیگر برای ایجاد و گسترش این شهر، موقعیت ارتباطی آن بوده‌است؛ به گونه‌ای که یکی از راه‌های مهم اصفهان به غرب کشور از فریدن، الیگودرز، گاپله(جاپلق) و بروجرد می‌گذشت.
در نهایت متصل شدن نواحی بختیاری به فلات مرکزی ایران (اراک، خمین، گلپایگان و خوانسار) نیز، توسط این منطقه بر اهمیت شهر الیگودرز افزوده‌است. در سال ۱۳۲۷ با تأسیس فرمانداری الیگودرز شهر الیگودرز به عنوان مرکز شهرستان الیگودرز انتخاب و ارتباطش با گلپایگان و سپس بروجرد خاتمه یافت.
این شهر از سال ۱۳۳۹ دارای نماینده در مجلس شورای ملی بوده و پس از انقلاب اسلامی نیز یک نماینده در مجلس شورای اسلامی دارد.
فرهنگ الیگودرز
سخن گفتن پیرامون فرهنگ الیگودرز بسیار سهل و ممتنع است . زیرا که پشتوانه این فرهنگ تجربه ای قریب به ۷۰۰ سال است که بر دو بخش تجربه فرهنگی شفاهی و مکتوب استوار است.
تجربه شفاهی از آداب و رسوم گذشتگان سینه به سینه نقل و به الیگودرزی های امروز رسیده است.فرهگ الیگودرز بر آمده از سنت ها، آداب، رسوم ، تجربه، دانش و خرد جمعی پیشینیان این شهر بوده است.
هیجار(همراهی با یکدیگر-کمک خواهی و کمک رسانی)، مهمان نوازی، مردم داری و گذشت، سخت کوشی، وطن پرستی ، اخلاق نیک، اندیشه ها و اعمال خیرخواهانه و آداب و رسوم خوب مردم شهرستان الیگودرز همه و همه شکل دهنده فرهنگی است که به نام فرهنگ الیگودرز شناخته می شود.
این فرهنگ مرهون فرهنگیان، بزرگان فرهنگ پرور و مشاهیری است که همپای مردم فرهنگ دوست الیگودرز و علیرغم همه ی سختی ها دل به این شهر بسته و برای سربلندیش تلاش می کنند.
تجربه مکتوب فرهنگ الیگودرز بر پایه کتاب هایی استوار است که در حوزه های مختلف توسط فرهیختگان و روشنفکران الیگودرزی به زیور طبع آراسته شده است. همچنین به این میراث مکتوب باید تلاش اهل قلم را که در حوزه روزنامه، مجله و فصلنامه های علمی و فرهنگی فعالیت می کنند افزود.
نویسندگان الیگودرزی و آثار مکتوب آنان در بخش مستقلی در سایت معرفی شده اند. برای آشنایی با آقار مکتوب نویسندگان الیگودرزی بر روی لینک کلیک کنید: معرفی آثار مکتوب نویسندگان الیگودرزی
به علاوه با گسترش رسانه های الکترونیکی، بسیاری از اهل معرفت و دانش الیگودرزی اقدام به انتشار دیدگاه ها و نظرات خود در این فضا نموده اند که بر شکل گیری فرهنگ شهر در حال حاضر و آینده کمک خواهد شد.
برای آشنایی با شعرای الیگودرز بر روی لینک زیر کلیک کنید:
اقتصاد الیگودرز
صنایع الیگودرز پس از انقلاب و با افول کشاورزی آرام آرام متولد شدند و اقتصاد الیگودرز علاوه بر صنعت بر پایه کشاورزی، دامپروری، آبزیان و مشاغل خدماتی استوار گردید.
در گذشته اقتصاد مردم الیگودرز بر پایه کشاورزی بود. گندم یکی از محصولات کشاورزی و مهمترین آنها بوده است. روزگاری الیگودرز به مخزن گندم غرب کشور مشهور بوده است.
حجم تولید گندم در الیگودرز به اندازه ای بوده است که آسیاب های معمولی پاسخگوی نیاز تولید آرد نبوده و صاحبان کسب و کار، کارخانه های صنعتی آرد یا آسیابانی صنعتی را راه اندازی کردند.
از دهه ۳۰ به بعد توجه به آسیاب صنعتی افزایش یافته و تا امروز کارخانه های زیر در الیگودرز ساخته شده است:
شرکت آرد ممتاز تاسیس در سال ۱۳۴۳، با هدف تولید انواع آرد خبازی و صنعتی
شرکت آرد زراعت تاسیس در سال ۱۳۵۷، با هدف تولید آرد مخصوص ماکارونی ، آرد مخصوص قنادی ، آرد مخصوص نان فانتزی
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، محرومیت زدایی یکی از اهداف انقلابیون بود و برای رسیدن به این هدف سازمان ها و نهادهای انقلابی در کنار سازمان ها و نهادهای گذشته شکل گرفت.
اگرچه جهادگران به توسعه کشاورزی و روستاها سرگرم بودند؛ اما توجهات به سمت راه اندازی کارگاه های تولیدی و استخراج و فراوری سنگ معادن الیگودرز جلب شد.
موافقت اصولی های پی در پی صادر و حرکت به سمت صنعتی شدن الیگودرز در سایه کارگاه های تولیدی آغاز گردید.
امروزه صنعت، تجارت و مشاغل اداری و دولتی از پایه‌های اصلی اقتصاد مردم الیگودرز است. اگر چه هنوز عده‌ای از شهرنشینان در مزارع اطراف شهر به کشاورزی مشغول هستند.
برای اطلاعات بیشتر در خصوص اقتصاد الیگودرز مطالب زیر را ببینید:
فرش الیگودرز و فرشبافان صاحب نام
موسیقی الیگودرز
موسیقی در الیگودرز پیشینه ای به قدمت تاریخ این شهر و مردمش دارد. این موسیقی و نوازندگان آن از زاد و ولد گرفته تا عروسی و مرگ و میر همواره در کنار مردم الیگودرز بوده است. موسیقی الیگودرز که شاید بتوان آن را موسیقی لری و بختیاری نام نهاد، همان است که در مراسم شادی و شیون توسط توشمال ها(میشکال ها) نواخته می شود.
موسیقی در الیگودرز موسیقی مقامی است که از دو موسیقی لری (در دستگاه ماهور) و بختیاری (در دستگاه دشتی و همایون) تاثیر گرفته است.
در مورد سابقه ای دیرینه از اشتغال هنرمندان الیگودرزی به موسیقی سنتی، سند موثقی در دست نیست. اما در دهه های اخیر برخی هنرمندان به این موسیقی اشتغال داشته اند.
انواع موسیقی در الیگودرز:
۱- موسیقی حرفه ای
در این دسته افراد و گروه هایی حضور دارند که موسیقی را بر اساس روشهای علمی و نزد استاد و یا با حضور در مدارس و دانشگاه آموخته اند.
۲- موسیقی آماتور
در این دسته اغلب افرادی قرار دارند که موسیقی را به صورت گوشی و در نزد نوازندگان آموخته و به کار برده اند.
نوازندگان موسیقی در الیگودرز همواره همراه مردم بوده و با آنها زندگی می کرده اند. برخی ایلات بختیاری ساکن الیگودرز نوازندگان خاص خود را داشته اند که همواره همراه ایل بوده و در سختی و خوشی انرژی بخش مردم ایل بوده اند.
میراث موسیقی الیگودرز را توشمال ها نسل به نسل حفاظت کرده و متعهدانه در انتقال آن به فرزندان همت گماشته اند.
در حال حاضر توجه به موسیقی در بین جوانان گسترش یافته و موسیقی ا زحالت اختصاصی یک طایفه و قوم خاص خارج شده است.
مشاهیر الیگودرز
وب سایت روز الیگودرز با هدف معرفی ظرفیت های انسانی، طبیعی، اقتصادی، گردشگری و زیستی الیگودرز تشکیل شده است.
معرفی مشاهیر الیگودرز یکی از اولویت های مدیران و کارکنان سایت است. هدف این است که بتوانیم افراد فرهیخته وتاثیرگذار شهر را به عنوان الگو به جوانان شهر و کشورمان معرفی کنیم.
از نظر تعریف نخبه کسی است که ویژگی‌های ذاتی مثل هوش، استعداد و خلاقیت را داشته باشد و به کمک آموزش های موثر، تخصص و توانمندی‌های لازم را کسب نموده و تبدیل به فردی تاثیر گذار در چارچوب ارزش های پذیرفته شده در جامعه و حل مسایل آن شده است.
اهداف: – شناسایی میزان اثرگذاری علمی، فرهنگی، ادبی و هنری مشاهیر و سرآمدان شهر
– شناسایی رموز موفقیت مشاهیر و سرآمدان و نخبگان جامعه؛
– توسعه و ترویج فرهنگ تکریم از فرهیختگان، سرآمدان و نخبگان جامعه؛
– زمینه سازی حضور هر چه بیشتر سرآمدان و مشاهیر در جامعه به منظور اثرگذاری بیشتر؛
– کمک به برندسازی مشاهیر الیگودرز در سطح ملّی و بین المللی؛
– الگو سازی شیوه زندگی علمی و معنوی مشاهیر و سرآمدان برای جامعه
– برخی از معیارهای انتخاب و گزینش: اجماع نظر شورای انتخاب مشاهیر در مورد انتخاب افرادی از قبیل:
– صاحبان آثار مکتوب تاثیر گذار؛
– صاحبان کرسی های نظری تاثیر گذار در حوزه های علمی، فلسفی، سیاسی، فرهنگی و هنری؛
– افراد تاثیر گذار در حوزه های نظری یا عملی اجتماعی (کارآفرینی- توسعه شهری – محیط زیست- سلامتی و تندرستی و …)
– افراد مشهور در حوزه های شاگردپروری – افراد تاثیر گذار در حوزه های کارآفرینی
– مشاهیر شهر بر اساس برگزیده شدن در رویدادها و جوایز ملی، استانی و شهری
– پژوهشگران و دانشمندان برجسته ملّی و بین المللی شهر الیگودرز
برای آشنایی با مشاهیر و بزرگان الیگودرز لینک زیر را کلیک کنید:
شهدای الیگودرز
وقتی نام الیگودرز را می آوریم، یقیناً یکی از موضوعاتی که در ذهن می گذرد از خود گذشتگی و ایثار مردم الیگودرز در مواجهه با جنگ ایران و عراق است.
مردم این دیار همپای مردم کشور برای مقابله با صدام و لشگر بعث پای به میدان نبرد گذاشتند و در هر بخش آن اعم از نبرد رو در رو با دشمن بعثی و یا پشتیبانی از رزمندگان جنگ، حاضر و دست به فداکاری زدند.
آموزه های تاریخی برگرفته از شاهنامه، از شجاعت آرش، رستم و آریوبرزن گرفته تا روایت های اخیر از سرداران ایل بختیاری در مواجهه با دشمنان میهن، جوانان سرفراز این شهرستان را بر آن داشت تا همپای بزرگان پای در میدان های نبرد بگذارند و حماسه های بزرگی را خلق کنند.
یکی از این حماسه های بزرگ، حماسه حاج عمران است که رشادت های فرزندان لرستان و الیگودرز در آن عملیات مثال زدنی است.
برای آشنایی با حماسه حاج عمران و نثش دلاورمردان الیگودرزی مطلب زیر را مشاهده کنید:
عملیات «حاج عمران» رزمندگان و ۳۰۰ شهید لرستانی و شهدای الیگودرز که مانع از تصرف پیرانشهر شدند
به منظور ادای احترام به رزمندگان، جانبازان، آزادگان و شهدای الیگودرز، یکی از بخش های سایت به معرفی شهدای الیگودرز تعلق دارد. هدف این است که مقدمات تکریم و الگو سازی از آنها فراهم گردد.
اهداف:
– توسعه و ترویج فرهنگ دفاع از میهن و دین در بین جوانان جامعه؛
– زمینه سازی معرفی و تکریم شهدا در جامعه به منظور اثرگذاری بیشتر؛
– کمک به معرفی شهدای الیگودرز در سطح شهرالیگودرز، استان لرستان و کشور
– الگو سازی شیوه زندگی شهدا برای جامعه
طایفه های الیگودرز
شهرستان الیگودرز محل سکونت اقوام و طوایف مختلفی است. شاید بتوان ساکنان شهرستان الیگودرز را در این چند گروه دسته بندی کرد:
- طوایفی از ایل بختیاری (چهار لنگ و هفت لنگ)
- ساکنین قدیمی شهر الیگودرز در محله های قدیمی
- مهاجرین خوانساری
- مهاجرین ترک و گرجی (اغلب ساکن چمن سلطان)
- مهاجرین ارمنی
- گروه های مهاجر از سایر نقاط استان و کشور
مردم شاخه چهارلنگ از ایل بختیاری و ساکن شهرستان الیگودرز شامل این طوایف هستند:
- محمود صالح
- کیان‌ارثی
- موگویی
- زلکی
- ممی‌وند(میوند)
- بُساک
- فولادوند
- عبدالوند
- حاجیوند
- تات خیری حاجیوند
- عیسوند
طوایفی از شاخه هفت لنگ بختیاری ازجمله طایفه آسترکی (سرلک، آسترکی، بهرامسری) از ایل دورکی هفت لنگ و بخشی از طایفه آل جمالی از ایل بهداروند هفت لنگ و طوایف گودرزی و جاپلقی می باشد.
اغلب اقوام دکر شده در گذشته در روستاها و یا در قالب عشایر کوچ رو ساکن مناطق شهرستان الیگودرز بوده اند. با گسترش شهرنشینی و بویژه پس از انقلاب اسلامی مهاجرتی از روستاها به شهر الیگودرز و از عشایر کوچ رو به روستاها رخ داد.
پیش از آن ساکنین شهر الیگودرز اگرچه از طوایف مختلف بختیاری بوده اند اما در مقایسه با روستانشینان (طوایف و ایلات چهار لنگ و هفت لنک بختیاری)، به مردم الیگودرز(الیگودرزی) مشهور بوده اند.
طوایف ساکن در شهر الیگودرز با سابقه سکونت نزدیک به ۱۰۰ سال و به ترتیب حروف الفبا در زیر آمده است:
- طایفه امامی
- ظایفه آزموده
- طایفه توکلی
- طایفه حسامی
- طایفه حسن زرین
- طایفه داوودی
- طایفه رضایی
- طایفه سلطانی و سلطانمرادی
- طایفه سلیمانی
- طایفه صلواتی
- طایفه عابدینی
- طایفه عسگری
- طایفه قلیان
- طایفه کمرزرین
- طایفه گلپایگانی
- طایفه گودرزی
- طایفه لونی
- طایفه نجفی
- طایفه نظری
- طایفه نعمت اللهی
مهاجرین خوانساری : خانواده های:
- خانواده اشرفی
- خانواده اعتماد
- خانواده بخشی
- خانواده برومند
- خانواده بنایی
- خانواده بنگاله
- خانواده حاجی بنده
- خانواده رشیدی
- خانواده رضوی
- خانواده روشن
- خانواده صادقی و صادقی زاده
- خانواده صانعی
- خانواده ظهرآبی
- خانواده غضنفری
- خانواده قاضی
- خانواده محرابی
- خانواده مشکوه
- خانواده مقدسی
- خانواده نیک روش
- خانواده یمانی
محله های الیگودرز
الیگودرز در گذشته از چند محله اصلی به نام های ورزندان، مجیان، ده تیرانی، ده محمدرضا، آدیوند و محلات پیرامونی به نام های پونه زار، سرجو، جلووا تشکیل شده بود. هرچند که توسعه اخیر شهر این مرز بندی را نامحسوس کرده‌است. این شهر از سال ۱۳۳۹ دارای نماینده در مجلس شورای ملی می‌باشد.
برخی معتقد هستند که الیگودرز پیش از تعیین این محلات از سه محل اصلی با عناوین ده کهنه، قلاع نو(قلعه نو) و پونه زار تشکیل شده است.
در بخشی از بخشی از کتاب نگرشی به توان های الیگودرز در توسعه پایدار گردشگری نوشته دکتر محسن گلپایگانی آمده است که: از شکل گیری هسته های تاریخی و اولیه شهر الیگودرز اطلاع دقیق و روشنی در دست نیست، اما در مجموع می توان تپه های پراکنده اطراف محدوده و داخل شهر را به عنوان هسته های تاریخی آن تلقی نمود و شکل گیری وضعیت کنونی آن را ناشی از اتصال و توسعه چندین آبادی مجاور در ۲ قرن گذشته دانست. تحقیقات نشان می دهد که تعداد این آبادیها به حدود ۹ مکان ـ روستا می رسد.
مختصری از این کتاب در وبلاگ الیگودرز، دیار مهر منتشر شده است. برای مطالعه بر روی لینک زیر کلیک کنید.
برای پیوستن به صفحه اینستاگرام روزالیگودرز بر روی لینک زر کلیک کنید.
این مطلب در حال تکمیل شدن است چنانچه نظری در خصوص مطلب دارید یا مطلب مستقلی در این خصوص دارید می توانید از طریق لینک زیر برایمان ارسال کنید. یا از طریق ارسال نظرات در زیر مطلب اقدام کنید. تماس با ما
عکس سیلو : استاد قدرت الله نظری
آماده سازی برای انتشار در وب سایت روزالیگودرز : رژان بسحاق
دانشجوی کارشناسی حقوق