جشن سَده از جشن‌های ایرانی است که در آغاز شامگاه ۱۰ بهمن برگزار می‌شود. این جشن هزاران سال قدمت دارد و از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی (حتی قدیمی‌تر از نوروز) به‌شمار می‌رود.

این جشن، جشن پیدایش در نظر گرفته می‌شود. بر اساس پیشینهٔ این جشن به دوران از دومین شاهان پیشدادی، بازمی‌گردد. آمده‌است که هوشنگ‌شاه به هنگام شکار، چون مار دراز سیاه‌رنگی را می‌بیند، به سوی آن سنگی پرتاب می‌کند که از برخورد این سنگ به سنگ دیگر، جرقه‌ای شکل می‌گیرد و بوته خشکی آتش می‌گیرد که آنجا بوده است. ایرانیان از آن هنگام به بعد از آن آتش پاسداری می‌کنند. 

استاد محمد بیات به همین مناسبت مطلبی را تهیه کرده اند که از نظر شما می گذرد:

وقتی انسان بر معجزه آتش دست یافت بر بزرگترین دشمن خود یعنی تاریکی غالب شد

و از غار خارج و در سطج زمین پراکنده و آن را شروع به آباد کردن نمود آتش در نظر انسانهای اولیه بقدری  بااهمیت و شگفت انگیز بود که آنرا معجزه می شمردند و همراه خود می بردند.

آتش به انسان نیروی پایداری داد

در مقابل سرما و هجوم یخچال‌ها حمله جانوران  به انسان جرات داد به کار و تلاش و تهیه غذا در سطح زمین به فعالیت بپردازد.

کاهش ترس انسان؛ یکی از رشته های زرین تاریخ حیات بشر و نقطه عطف زندگی او بود، به همین جهت ایرانیان به لحاظ شغل دامداری و زندگی در کوهپایه ها آتش را یکی از عناصر چهارگانه و آفریده خداوند و نماد اهورایی  می دانستند و معتقد بودند هرکدام دچار کاستی شوند انسان به خطر می افتد.

ایشان بر این باور بودند که با پربایی آتش قلب زمین گرم می شود و زمستان کم کم رخت بر می بندد و زندگی بار دیگر روی زمین روی می نماید و شعله های آتش سیاهی شب را می درد و خوبی بر بدی پیروز می گردد به همین جهت آنرا  گرامی می داشتند.

اینکه چه کسی توانست اولین شعله آتش را بر افروزد پاسخی به آن داده نشده هر چند آتش معجزه طبیعت است اما براساس روایت حکیم توس در شاهنامه  آنرا به هوشنگ پادشاه پیشدادی نسبت می دهد.

 هوشنگ پادشاه در دامنه کوه مار سیاهی را دید و سنگ برگرفت وبه سوی مار انداخت مار گریخت و از برخورد سنگها جرقه ایجاد شد و هیزمهای اطراف آتش  گرفتند

فروغی  پدید  آمد  از هر  دو   سنگ

دل سنگ  گشت    از فروغ     آذرنگ

جهاندار     پیش      جهان      آفرین 

نیایش همی کرد  و   گفت       آفرین

یکی جشن کرد آن شب و باده خورد 

سده   نام   آن جشن    فرخنده   کرد 

به پاسداشت این روز بر فراز کوهها آتش  افروختند و جشن سده در دهم بهمن  در ایران کهن پایه گزاری شد.

به روایت دیگر ایرانیان در گذشته دو فصل داشتند  فصل تابستان که هفت ماه بود یعنی از فروردین تاپایان مهر  و فصل زمستان که ۵ ماه بود از

اول آبان تا پایان اسفند  و سده به روایتی به معنای صد و سده به مفهوم صد روز از زمستان گذشته و بعبارتی دیگر سپری شدن اوج سرمای زمستان بزرگ  به همین مناسبت  آتش بر پا می کر دند وجشن می گرفتند.

در برهان قاطع این جشن را به کیومرث نسبت داده و چنین آمده است کیومرث به یمن وجود صد فرزند خود جشنی بزرگ بر پا کرد و آتش بر افروخت به این دلیل این روز را سده می گویند

در نوروز نامه منسوب به خیام در باره این جشن چنین آمده آفریدون همان روز که ضحاک بگرفت جشن سده بر نهاد و مردم پسندیدند و به فال نیک آن روز را جشن گرفتند

نوشته های مورخانی چون بیرونی و بیهقی و شاعرانی چون منوچهری وعنصری شکوه این جشن را در دوران بعد از  اسلام تایید می کنند

به هر شکل هر یک از جشن ها بر اساس فلسفه خاصی بوجود آمده و در فرهنگ ریشه دوانده . ایران نیز بواسطه تاریخ کهن جشن‌های زیادی را به خود دیده و برخی در گذر زمان راست قامت و استوار به بهترین شکل به ما رسیده و بعضی متاسفانه زیر گرد و غبار فراموشی از یاد رفته اند.

 این جشن هم  نمادی برای نشان دادن اهمیت نور و گرما وانرژی و  شعف و شادی است .  زیرا شادی ارزشمندترین اتفاق در زندگی آدم‌هاست

  سده مبارک

وب سایت روزالیگودرز دهم بهمن جشن سده را به همه ی فارسی زبانان ایران و حوزه ایران فرهنگی تبریک می گوید.

برای پیوستن به صفحه اینستاگرام روزالیگودرز بر روی لینک زیر کلیک کنید.

صفحه اینستاگرام روز الیگودرز

آماده سازی برای انتشار در وب سایت روزالیگودرز : رژان بسحاق